مطالعه تاثیر همزمان کود کمپوست و قارچ‏های آنتاگونیست purpureocillium lilacinu و pochonia chlamydosporia در کنترل سیست چغندر قند heterodera schachtii

نماتد سیستی چغندرقند (heterodera schachtii) یکی از نماتدهای مهم انگل گیاهی و خسارتزا در نقاط مختلف دنیا میباشد. این نماتد در اثر کشت متوالی این گیاه در مزارع آلوده خسارت های شدیدی ایجاد می کند. روش های مختلفی برای مدیریت این نماتد پیشنهاد شده است. در حال حاضر عمده روش کنترل این نماتد مبارزه شیمیایی است که به دلیل اثرات زیان بار مواد سمی نماتدکش بر روی انسان و جانوران، گران بودن، آلوده نمودن آب های زیرزمینی، ماندگاری طولانی مدت در خاک و ایجاد خطر برای محیط زیست استفاده از آن محدود شده است. به طور یقین تأثیر آنتاگونیستی میکروارگانیسم ها یک ظرفیت بسیار خوب در راهبرد مدیریت تلفیقی نماتدها به حساب می آید. در این تحقیق، اثر دو قارچ pochonia chlamydosporia و purpureocillium lilacinus به تنهایی و یا توام با کمپوست در کنترل بیولوژیک نماتد سیستی چغندرقند در شرایط آزمایشگاه و گلخانه بررسی شد. این پژوهش در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت اجرا گردید. در آزمایشگاه قارچ ها روی محیط آب-آگار کشت شده و بعد از 2 هفته سه عدد سیست در حاشیه قارچ در حال رشد قرار گرفت. این آزمایش با سه تکرار انجام شد. قارچ ها روی محیط سبوس جو-ماسه استریل به مدت 6 هفته رشد داده شده و سپس به نسبت 1% وزنی با خاک گلدان مخلوط گردیدند. در تیمارهایی که نیاز به کود ورمی کمپوست است، کود با سه دوز 1، 5/2 و 5 درصد وزنی به خاک اضافه شده است. بذر گیاه چغندر قند در گلدان ها کاشته شده و در مرحله 3 برگی با تعداد 5 عدد تخم و لارو سن دوم نماتد به ازای هر گرم خاک تلقیح گردید. پس از 8 هفته نگهداری در گلخانه گیاهان برداشت شده و وزن تر اندام های هوایی و ریشه، تعداد سیست روی ریشه و درون خاک، تعداد کل تخم ها، جمعیت نماتد در خاک، درصد تخم های آلوده، میزان تولید مثل، درصد کنترل و میزان کلونیزه کردن ریشه ها توسط قارچ اندازه گیری شد. آزمایش گلخانه ای در قالب طرح کاملاً تصادفی با 16 تیمار اجرا شد. جدایه های مورد بررسی در آزمایشگاه باعث شدند که به طور متوسط 97/56 درصد تخم ها نسبت به شاهد پارازیته شده و از بین بروند. مقایسه میانگین تیمارها با استفاده از آزمون دانکن نشان داد کاربرد جدایه 543 قارچ p. chlamydosporia همراه با کمپوست 5/2 درصد باعث افزایش رشد معنی دار قسمت هوایی گیاه چغندر قند شده است. کاربرد کمپوست 5 درصد همراه با تلقیح توسط جدایه 810 قارچ p. lilacinus باعث افزایش وزن ریشه چغندرقند شد. چغندرقندهایی که در بستر کمپوست 5/2 درصد کشت شدند بیشترین طول ریشه را دارا بودند. میزان کلونیزاسیون خاک با کاربرد قارچ p. lilacinus به تنهایی و یا توام با کمپوست افزایش یافت. بیشترین میزان کلونیزاسیون ریشه در تیمار قارچ p. chlamydosporia به تنهایی و یا توام با کمپوست مشاهده گردید. جمعیت سیست ها با کاربرد قارچ های p. chlamydosporia و p. lilacinus توام با کمپوست به طور قابل توجهی کاهش یافت. در چغندرقندهایی که در بستر کمپوست کشت شدند بیشترین شاخص تولید مثل نماتد دیده شد. تعداد لاروهای سن دوم با کاربرد توام قارچ و کمپوست به طور چشمگیری کاهش یافت. با توجه به مطالعات انجام شده در این پژوهش، تیمار قارچ p. lilacinus همراه با کمپوست 5% بهترین عملکرد در کاهش جمعیت نهایی سیست و بیماری بعد از تیمار شیمیایی در روی چغندر قند را داشته و می توان از آن در مبارزه غیر شیمیایی استفاده کرد.